W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozumiemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (sciences), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przedmiotu podjętych analiz kierowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywizowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adeptów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stopniowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie (...) należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filozofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponadteoretyczne; problematyka aksjologiczna; pluralizm filozofii nauki; problem / teoria problemu; wartość — kategoria z zakresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania. (shrink)

The article is a discussion of the statement of Michał Heller, who in a few paragraphs of the book titled Filozofia i wszechświat made a comparison between mathematical and musical structures and stated clear parallelism between them. A number of inaccuracies have resulted from a too cursory treatment of that compelling problem. The level of the statement made by Heller, i.e. "mathematical structures in physical models or theories are to the structure of the world like a musical score to a (...) piece of music" is inaccurate; if the score is to correspond with physical models, and it is composed of sound structures itself, the structures in that statement can correspond to structures only and the structure of the music has a mathematical structure already in its basis. In the further course of his argument Heller imprecisely uses the term of "notes", one time as the score, the other time as characters written in it or as sounding elements of a piece of music. Another contentious issue concerns the organization of the material of the mathematical and musical structures. In classical music an orderly collection of sounds of a certain piece of music is always a purely arbitrary and limited selection of sounds, ordered according to the pitch of sounds; it is not driven by any other rules. In comparison to the mathematical structure it presents itself rather as a system which is similar to numbers that are scattered according to rules which are not mathematical at all. The score itself does not constitute any type of musical structure and a specific musical structure appears only in an interpretation. A significant difference occurs also at the level of characters. The content of a numeric character is stable even when it is isolated from the whole mathematical system. It always means one and the same thing, i.e. a specific quantity. A note, by contrast, becomes completely meaningless when detached from the stave. The numerical character of the sound structures is not self-contained. It exists only when it serves music. Meanwhile, mathematical structures, although they support the world according to Heller, are fully self-sufficient in their own field, which is mathematics. They can exist for themselves there. Thus, mathematics would have a double existence: one for itself as art and the other one for the world as a basis. By contrast, music has a single existence only; it exists for the aims of art. With its entire splendor it does not have enough power to exist for itself. While creating sound structures, a composer considers neither the numerical basis of sound nor its acoustic sense, or any other sense connected with music. Finally, mathematical systems probably often relate to the mysteries of existence in a way which shakes all our knowledge and vision of reality. How dissimilar are musical structures here, though? There is only one certain thing there: both mathematical and musical structures can deeply move a human spirit. That is where, perhaps, their greatest similarity lies. (shrink)

Przedmiotem analizy podjętej w artykule jest procedura wyjaśniania statystycznego. Dla potrzeb prowadzonych rozważań omówiony został szczególny typ badań biomedycznych, jakim jest analiza podgrup randomizowanych badań klinicznych. Pokazane zostało, że poprawności wyjaśnień statystycznych nie można ustalić, analizując wyłącznie strukturę eksplanansu, jak jest to przyjmowane w modelu istotności statystycznej (R-S), zaproponowanym przez W. Salmona. Procedura wyjaśniania statystycznego jest zatem, w przeciwieństwie do pozostałych form wyjaśniania, zależna od procedur badawczych stanowiących podstawę formułowania twierdzeń statystycznych.

The problem of the structure of moral consciousness is one of the crucial problems of ethics. The author argues against the dominant trend in the Soviet literature, characterized by an abstract and formal approach to the general question of moral consciousness. He proposes to concentrate studies on concrete, historically determined structures of moral consciousness. A comparison between the feudal and bourgeois morality is undertaken to exemplify methodological assumptions of the paper.

The study expresses some personal experiences based on long collaborations and contacts with specialists in engineering or design spheres during more than two decades. These specialists had mostly bad experiences with some opinions or standpoints carried out by the decisions called as political or in the public interests or, as it was usually denoted, in the people’s interests. It was A.M. Weinberg who emphasized that the public frequently cannot know what the best is. The public meaning could be manipulated by (...) means of simple slogans, emotional elements or simplified conceptions concerning the sphere and level of risks. (shrink)

Opisane i skrytykowane zostaje stanowisko umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego, zaproponowane przez Michaela Esfelda i Vincenta Lama. Postawione są trzy tezy: pierwsza, że odnośne stanowisko uwikłane jest w traktowanie czasoprzestrzeni jako własności pola grawitacyjnego; druga – wykorzystanie przez to stanowisko metafizyki własności generuje niepożądane konsekwencje w postaci odrzucenia równoważności heurystyk służących do budowania reprezentacji grawitacji w ogólnej teorii względności; trzecia, że czasoprzestrzeń powinna być metafizycznie interpretowana jako element szerszej struktury grawitacyjnej.Stanowisko Esfelda i Lama zostaje zrekonstruowane, odniesienie do zagadnienia heurystyk budowania (...) reprezentacji grawitacji przedstawione jest jako perspektywa krytyczna, zrealizowana zostaje krytyka umiarkowanego ontycznego realizmu strukturalnego i przedstawione zostają z niej wnioski oraz dalsze postulaty dotyczące ontologii czasoprzestrzeni. Na pytanie postawione w tytule zostaje udzielona odpowiedź, że czasoprzestrzeń to część struktury. (shrink)

The paper presents a new model of the structure of basic arithmetical representa-tions encoded in minds which enable them to solve simple story-tasks. According to the dominating paradigm the process of acquiring basic counting abilities culminates in encoding the exact number line in mind. This linear number representation enables the mind to solve simple story-tasks which do not require any mathematical mastery knowledge comprising laws, definitions and theorems. Some researchers try to show that the process of encoding the exact number (...) line stems from transformations of the approximate number line (the mental number line) whereas others model this process as being dependent on the linguistic and logical resources of mind. (shrink)

classical text"The Road since Structure.".

Artykuł stanowi porównanie dwóch strukturalnych teorii sądów logicznych: teorii Kazimierza Ajdukiewicza z lat sześćdziesiątych XX wieku oraz teorii Jeffreya Kinga z początku XXI wieku. Pierwsza część artykułu zawiera charakterystykę obu teorii. W części drugiej szczegółowo omówione zostają istotne podobieństwa pomiędzy stanowiskami. Następnie identyfikowane są różnice między nimi i przeprowadzona jest analiza mająca doprowadzić do uzyskania odpowiedzi na pytanie o to, czy różnice te są istotne, czy pozorne. Część trzecia dotyczy tego, czy możliwe jest uodpornienie omawianych teorii na tzw. problem Benacerrafa.